Fenegriek: onovertroffen smaak, opvallende geneeskracht

Er is maar weinig dat de zoetwarme smaak van fenegriek kan evenaren. Laat dit wonderlijke zaadje nou ook een fantastisch hulpmiddel zijn voor vrouwen in de overgang….

Wie weleens een stukje kaas met fenegriekzaadjes heeft gegeten – of brood met fenegriek zoals mijn favoriete bakker dat maakt – vergeet nooit meer die intense, aardse, bijna ‘dierlijke’ smaak. Een smaak die je ontvoert naar verre landen terwijl hij toch zo vertrouwd is.

Ben je goed in het duiden van geuren en smaken, dan herken je misschien iets van kerrie. Dat is juist, want fenegriekzaad is een van de bepalende ingrediënten van kerriepoeder. Het was en is dan ook erg populair in de geurige Indiase keuken.

Wat is fenegriek?

Fenegriek behoort tot de oudste medicinale planten en groeit van oorsprong in India, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Net als veel andere kruiden en specerijen leidt fenegriek een dubbelleven als smaakmaker én natuurlijk medicijn. In de traditionele en kruidengeneeskunst – met name de ayurveda – werd het onder andere gebruikt door zogende moeders om de melkproductie te stimuleren en als afrodisiacum (lustopwekker). Maar ook bij verkoudheden, spijsverteringsproblemen en buikkramp was fenegriek van oudsher populair.

Tegen diabetes

Fenegriek bevat een waaier aan plantaardige stoffen. Om er een paar te noemen: flavonoïden, alkaloïden (oa trigonelline), coumarine, vitamines en saponinen. Fenegriek(zaad) en heeft met dank aan deze stofjes mogelijk ontstekingsremmende, pijnstillende, antimicrobiële, cholesterolverlagende en vochtafdrijvende effecten. Ook zou het werkzaam zijn tegen diabetes, vanwege verlaging van de hoeveelheid glucose in het bloed. En dat zou op zijn beurt weer kunnen helpen om een gezond gewicht te handhaven, een van de grote menopausale uitdagingen.

Verder een opsteker voor vrouwen die graag een glaasje drinken: Fenegriekzaad beschermt – in het laboratorium althans – levercellen tegen beschadiging door alcohol. Hoewel dit alles uit wetenschappelijke studies blijkt, is het bewijs voor deze effecten (nog) niet volledig doortimmerd.

Fenegriek voordelen voor de vrouw

Fenegriek bevat verder plantaardige oestrogenen, dat wil zeggen stoffen die verwant zijn aan vrouwelijke hormonen, met name diosgenine. Hormonale stoffen zoals dit diosgenine maken fenegriek tot een interessante specerij voor vrouwen. Niet alleen tijdens het zogen of om menstruatieklachten te behandelen, maar vooral in de jaren rond de overgang.

Libidoverlies is een veelgehoorde klacht van vrouwen van een ‘zekere leeftijd’. In tegenstelling tot de beruchte opvliegers is er maar weinig aandacht voor, maar gebrek aan interesse in de lichamelijke kant van de liefde kan een enorme impact hebben op je relatie.

Testosteronpleisters en andere vormen van hormoontherapie kunnen helpen. Maar testosteron heeft vervelende bijwerkingen zoals baardgroei en een zwaardere stem. En niet iedereen is even enthousiast over andere vormen van hormoontherapie. Fenegriek heeft deze nadelen niet. Opmerkelijk genoeg verhoogt fenegriek ook bij mannen de testosteronspiegel wat waarschijnlijk zowel het libido als de potentie kan ondersteunen, blijkt uit een aantal studies.

Fenegriek haargroei en spieren

Een vervelend verschijnsel van ouder worden, dat na de menopauze ook nog eens fast forward gaat – is verlies van spiermassa. Op den duur worden we daardoor zwakker en kwetsbaarder, we vallen eerder en dan is een gebroken heup een reëel risico.

Er is dus alles aan gelegen om je spieren in vorm te houden. Krachttraining en voldoende eiwitten consumeren zijn daarvoor het belangrijkste middel. Maar ook fenegriek kan een (klein) steentje bijdragen, menen Arabische onderzoekers, nadat zij alle beschikbare studies op dit gebied hadden bekeken. Het lijkt erop dat fenegriek in lichte mate een anabole werking heeft en in staat is om het effect van krachttraining enigszins te versterken.

Diezelfde hormonale werking kan misschien ook iets doen tegen kaalheid (androgene alopecia), ook al zo’n weinig charmant overgangsgegeven, hoewel daar echt nog meer onderzoek naar gedaan moet worden.

Kortom, fenegriek kan een uitstekende en smakelijke bondgenoot zijn na je 40e of 50e.

Fenegriekzaad

Het zaad van de Trigonella foenum-graecum, zoals fenegriek officieel heet, is van nature behoorlijk bitter. Verhitten van de minuscule boontjes (wat het in feite zijn) is nodig om die zalige smaak naar voren te brengen en de bitterheid enigszins te neutraliseren. Fenegriek is ook verkrijgbaar als poeder en laat zich, als het wordt meegekookt in soepen, stoof- of ovenschotels al snel van zijn smaakvolste kant zien. Verder kun je thee trekken van de zaadjes, of fenegriek innemen als supplement.

Fenegriek nadelen: is het veilig?

De farmacologie leert dat er geen medicijnen bestaan zonder bijwerking. Dat is in zekere mate ook waar voor plantaardige medicijnen. Als er geen bijwerkingen zijn, werkt het waarschijnlijk niet.

Fenegriek in een dosering die normaal is in levensmiddelen, vormt geen risico. De meest opvallende en onschuldige ‘bijwerking’ is dat je er naar gaat ruiken! De kenmerkende fenegriek-geur komt met het lichaamszweet naar buiten en blijft nog een dagje om je heen hangen, iets dat je waarschijnlijk ook kent van knoflook.

Neem je veel in één keer, dan is er wel kans op bijwerkingen zoals leverklachten en een (te) laag bloedsuiker. Fenegriek werkt bovendien als een bloedverdunner, daarom is het oppassen met het gelijktijdig gebruik van bloedverdunners.

Verder kunnen mensen die allergisch zijn voor kikkererwten of pinda’s ook allergisch reageren op fenegriek. In die gevallen voorzichtig zijn dus.

Bronnen:

• Goyal S et al. Investigating therapeutic potential of Trigonella foenum-graecum L. as our defense mechanism against several human diseases. J Toxicol. 2016;2016:1250387.
• Syed QA et al. Nutritional and therapeutic properties of fenugreek (Trigonella ‌foenum-graecum): a review. Int J Food Prop. 2020;23(1):1777-91.
• Gaddam A et al. Role of fenugreek in the prevention of type 2 diabetes mellitus in prediabetes. J Diabetes Metab Disorders. 2015;14:74.
• Heshmat-Ghahdarijani K et al. Effect of fenugreek consumption on serum lipid profile: A systematic review and meta-analysis. Phytother Res. 2020;34(9):2230-2245.
• Rao A et al. Testofen, a specialised Trigonella foenum-graecum seed extract reduces age-related symptoms of androgen decrease, increases testosterone levels and improves sexual function in healthy aging males in a double-blind randomised clinical study. Aging Male. 2016;19(2):134-42.
• Mansoori A et al. Effect of fenugreek extract supplement on testosterone levels in male: a meta-analysis of clinical trials. Phytother Res. 2020;34(7):1550-5.
• Steels E et al. Physiological aspects of male libido enhanced by standardized Trigonella foenum-graecum extract and mineral formulation. Phytother Res. 2011;25(9):1294-300.
• Khanna A et al. Efficacy of a novel extract of fenugreek seeds in alleviating vasomotor symptoms and depression in perimenopausal women: a randomized, double-blinded, placebo-controlled study. J Food Biochem. 2020;44(12):e13507.
• Steels E et al. Efficacy of a proprietary Trigonella foenum-graecum L. de-husked seed extract in reducing menopausal symptoms in otherwise healthy women: a double-blind, randomized, placebo-controlled study. Phytother Res. 2017;31(9):1316-1322.
• Kaviarasan S et al. Fenugreek (Trigonella foenum graecum) seed extract prevents ethanol-induced toxicity and apoptosis in Chang liver cells. Alcohol Alcohol. 2006;41(3):267-73.
• Kandhare AD et al. Glycosides based standardized fenugreek seed extract ameliorates bleomycin-induced liver fibrosis in rats via modulation of endogenous enzymes. J Pharm Bioallied Sci. 2017;9(3):185-94.
• Rao A, Steels E, Beccaria G, Inder WJ, Vitetta L. Influence of a Specialized Trigonella foenum-graecum Seed Extract (Libifem), on Testosterone, Estradiol and Sexual Function in Healthy Menstruating Women, a Randomised Placebo Controlled Study. Phytother Res. 2015 Aug;29(8):1123-30.
• Sajad Ahmad Wani*, Pradyuman Kumar
  Fenugreek: A review on its nutraceutical properties
  and utilization in various food products, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences (2018) 17, 97–106
• Albaker, W.I. Fenugreek and Its Effects on Muscle
  Performance: A Systematic Review. J. Pers. Med. 2023, 13, 427.
• Mebazaa R, Rega B, Camel V. Analysis of human male armpit sweat after fenugreek ingestion: Characterisation of odour active compounds by gas chromatography coupled to mass spectrometry and olfactometry. Food Chem. 2011 Sep 1;128(1):227-35.